استرداد هدایای نامزدی

در این مطلب ما به پس گرفتن یا استرداد هدایای دوران نامزدی قبل از عقد نکاح میپردازیم.

هدیه بر حسب عرف و عادت یک نوع هبه است. هبه نیز قراردادی است که یک شخص به شخص دیگر مالی را به صورت مجانی تملیک می کند و هدیه گیرنده میتواند به عنوان صاحب مال در آن تصرفات مالکانه داشته باشد. اما در خصوص هدایای نامزدی تمام قواعد مربوط به هبه بر آن قابل اجرا نیست و قواعد مخصوصی دارد.

 

تفاوت هبه و هدایای دوران نامزدی در قانون مدنی

ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی درباره استرداد هدایا پس از بر هم خوردن نامزدی چنین مقرر داشته است:

هر یک از نامزدها می‌تواند در صورت به هم خوردن وصلتِ منظور، هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلتِ منظور داده است مطالبه کند. اگر عین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتاً نگاه داشته می‌شود مگر این که آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.

و ماده ۱۰۳۸ قانون مدنی در مورد استرداد هدایای نامزدی چنین میگوید:

مفاد ماده ی قبل از حیث رجوع به قیمت در موردی که وصلتِ منظور در اثر فوت یکی از نامزدها به هم بخورد مجری نخواهد بود.

 

تکلیف استرداد هدایای نامزدی در صورت موجود بودن یا تلف شدن چیست؟

با توجه به دو ماده گفته شده بین هدایایی که عین آن ها موجود است و هدایایی که تلف شده است فرقی وجود دارد:

اگر عین هدیه موجود باشد هدیه دهنده می تواند در صورت بر هم خوردن نامزدی هدایا را استرداد کند،

اگر عین هدایا تلف شده باشد و جزو هدایایی باشد که عادتا نگاه داشته نمی شود و مصرف شدنی باشد (مانند عطر، خوراکی، پوشاک و...) نمی توان عین آن یا بهای آن را مطالبه کرد، اما اگر از هدایایی باشد که عادتا نگاه داشته می شوند (مانند ساعت، حلقه، طلا و...) میتوان بهای آن را نیز مطالبه کرد مگر در دو مورد:

۱- هدیه بدون تقصیر گیرنده تلف شده باشد (اصل بر عدم تقصیر گیرنده است) و اثبات خلاف این اصل بر عهده هدیه دهنده است و کار مشکلی است.

۲- در موردی که بر هم خوردن نامزدی فوت یکی از نامزدها باشد.

 

نکته مهم در مورد استرداد هدایای دوران نامزدی

باید توجه داشت که ماده ۱۰۳۷ و ۱۰۳۸ اکثر مربوط به استرداد هدایایی است که بین نامزدها در دوران نامزدی و ابوین آن ها قبل از عقد نکاح داده شده است می باشد و استرداد هدایا از دیگر خویشان که در دوران نامزدی انجام شده است شامل این ماده نمی شود.

هم چنین استرداد هدایا پس از عقد نکاح دارای قواعد خاص دیگر می باشد که بعدا به آن اشاره خواهیم کرد.